Gezinsbeleid zit (te) versnipperd in politieke partijprogramma's, gezinsreflex ontbreekt

Het gezinsbeleid komt in de meeste politieke partijprogramma's te versnipperd aan bod. De focus ligt vaak op alleenstaanden en de allerjongsten, en minder op gezinnen in het algemeen. Bovendien ontbreekt vaak de zogenaamde gezinsreflex waarbij beleidsmakers aangemoedigd worden om rekening te houden met gezinnen in al hun diversiteit. Dat blijkt uit een analyse van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Odisee) en een bevraging van Gezinsbond bij alle politieke partijen en Vlaamse gezinnen. Wel positief is de stijgende aandacht voor de combinatie van gezin en werk. Zo lijkt er consensus over de uitbreiding van het geboorteverlof en zijn er nieuwe gezinsvriendelijke maatregelen richting bedrijven. Dinsdagavond 14 mei - op de vooravond van de Internationale Dag van het Gezin - organiseren Gezinsbond en Odisee een kopstukkendebat in Gent.

Gezinsreflex ontbreekt

Bijna 1.000 pagina's tellen alle verkiezingsprogramma's samen. Daarin staan veel maatregelen voor gezinnen, al zijn die zeer versnipperd en gefragmenteerd. Opvallend is ook het gebrek aan de reflex om beslissingen rond gezinsbeleid af te toetsen aan elk type gezin, de zogenaamde gezinsreflex. Voor Gezinsbond en Odisee is dat nochtans essentieel om een gezinsvriendelijke samenleving uit te bouwen.

"Wie de voorstellen van de politieke partijen voor en over gezinnen wil kennen, zal goed moeten zoeken. Want het gezinsbeleid wordt in het algemeen erg breed benaderd. Toch stellen de partijen een breed scala aan maatregelen voor: van wensouderschap, over opvoedingsondersteuning, relatiebemiddeling, gezinshereniging tot financiële ondersteuning, zoals kinderbijslag. De versnippering doorheen de partijprogramma's mag wel geen voorafname zijn om ook tijdens de volgende periode het gezinsbeleid gefragmenteerd te gaan benaderen. Een expliciet gezinsbeleid, toegewezen aan één minister van gezin met bijhorende administratie blijft nodig. Daarnaast moeten alle vakministers een gezinsreflex toepassen op hun beleid en die moet verder gaan dan de alleenstaandenreflex die we bij een aantal partijen terugvinden. Een brede, inclusieve gezinsreflex strookt ook met de realiteit waarin we leven en omvat ook het solidair samenleven", zeggen Tanja Nuelant en Elisabeth Adriaens van Odisee.

Veel aandacht voor combinatie gezin en werk

Nieuw is zeker de aandacht van meer politieke partijen voor gezinsvriendelijk ondernemen en meer flexibel werken. Politieke partijen denken onder meer aan financiële stimuli voor bedrijfscrèches, telewerken en schoolbelcontracten. Ze willen meer tijd voor de kinderen creëren en daarbij een meer evenwichtige verdeling van de zorg tussen vaders en moeders.

"We lezen veel voorstellen om de combinatie arbeid en gezin beter op mekaar af te stemmen. Dat vinden we een goeie zaak, want uit eigen onderzoek van de Gezinsbond weten we dat veel gezinnen het vandaag moeilijk vinden om werk en gezin te combineren. Dat geldt voor alle gezinnen in alle levensfasen en zelfs voor grootouders. Gezinnen denken zelf aan meer bereikbare en betaalbare kinderopvang, buitenschoolse opvang en vakantieopvang voor oudere kinderen en interessantere verlofstelsels om de combinatie arbeid en gezin beter te kunnen bolwerken. De politieke partijen denken deels in dezelfde richting. Bijna alle partijen zijn bijvoorbeeld voor de verlenging van het geboorteverlof voor vaders en meemoeders om vaders meer te betrekken bij de zorg vanaf de geboorte. Een belangrijk aandachtspunt zijn wel de moeders, want die blijven in de kou staan. Weinig partijen willen de moederschapsrust verlengen, terwijl moeders ook behoefte hebben aan meer tijd rond de geboorte. Bij enkele partijen zien we ook de vraag naar meer mogelijkheden voor nacht- en zondagsarbeid en een vrij aantal overuren. Dat valt volgens ons niet te rijmen met een betere combinatie van werk en gezin", zegt Elke Valgaeren van Gezinsbond.

Alleenstaanden hoog op politieke agenda

Intacte kerngezinnen, nieuw of anders samengestelde gezinnen, eenoudergezinnen…  De diversiteit aan gezinsvormen is een realiteit, ook in de verkiezingsprogramma’s. Opvallend is zeker de ruime aandacht voor alleenstaanden: ze prijken dus hoog op de politieke agenda.

"De aandacht voor eenoudergezinnen bestaat al langer, want ook in de verkiezingsprogramma's van 2014 kwam dit al onder de aandacht. Het valt wel op dat de aandacht is toegenomen en verder gaat dan het wijzen op de kwetsbare positie van eenoudergezinnen. Singles als gezinsvorm benoemen is wel nieuw. Alle partijen stellen nieuwe maatregelen voor, bijvoorbeeld rond kinderopvang, mantelzorg, erfrecht en fiscaliteit. Wel is er te weinig aandacht voor gezinsdynamiek en gezinstransities en voor de overgang van de ene naar de andere gezinsvorm. Een gezin is geen statisch gegeven. Wie vandaag alleenstaande of koppel is, is dat mogelijk morgen niet meer", zegt Elisabeth Adriaens van Odisee.

Kopstukkendebat op 14 mei in Gent

Op 14 mei, op de vooravond van de Internationale Dag van het Gezin, organiseert de Gezinsbond in samenwerking met Odisee een kopstukkendebat met vertegenwoordigers van de verschillende Vlaamse partijen. Centraal staat de vraag hoe de politieke partijen een meer kind- en gezinsvriendelijke samenleving willen realiseren.

“Gezinnen en gezinsbeleid krijgen in de meeste verkiezingsprogramma’s geen centrale plaats en krijgen tijdens deze verkiezingsperiode ook weinig aandacht in de media en de meeste stemtesten. We willen daarom tijdens ons kopstukkendebat met de verschillende partijen in gesprek gaan om te horen hoe zij rekening zullen houden met de realiteit van gezinnen en in welke mate deze realiteit hun beleid zal sturen. We focussen tijdens het debat op thema's waar gezinnen duidelijk van wakker liggen: de combinatie arbeid en gezin, kinderopvang, kwetsbare gezinnen en de solidariteit tussen gezinnen", besluit Elke Valgaeren van Gezinsbond.