Zijn de snaren van Vivaldi gezinsvriendelijk gestemd?

Na een eerste analyse van het regeerakkoord antwoorden we voorzichtig positief op die vraag. De Vivaldi-ploeg lijkt de noden van gezinnen serieus te nemen. Er zit alleszins voor gezinnen muziek in een aantal maatregelen uit het regeerakkoord. Veel hangt echter af van de concrete uitwerking. Als de regering haar ambities waarmaakt kunnen we binnen drie jaar voor gezinnen een positieve balans opmaken. De Gezinsbond staat alleszins klaar om kritisch-constructief mee te werken aan een gezinsvriendelijke samenleving.

Combinatie van werk en gezin…

Het regeerakkoord heeft veel oog voor de balans tussen werk en privéleven. Een heel concrete maatregel die onmiddellijk ingaat, is het openstellen van de tijdelijke werkloosheid voor ouders van schoolgaande kinderen, kinderen in de crèche en kinderen met een handicap wanneer zij enkel thuis kunnen opgevangen worden omwille van COVID-19. Dat is een hele zorg minder voor ouders die geconfronteerd worden met de plotse quarantaine van hun kinderen. We hopen dat dit eveneens voor pleegkinderen geldt. Het corona-ouderschapsverlof stond immers ook open voor pleeggezinnen, een primeur die impliciet erkent dat pleegouders met dezelfde combinatieproblemen worstelen als andere gezinnen. Daarom willen we dat ook het ouderschapsverlof wordt opengesteld voor pleegouders die langdurige pleegzorg opnemen.  De regering wil verder een vereenvoudiging, harmonisering en optimalisering van de bestaande verlofstelsels. Op zich een lovenswaardige doelstelling, maar deze algemene termen laten veel ruimte voor interpretatie. Daarom willen we als Gezinsbond graag meewerken aan deze oefening.

“Dat ouders met schoolgaande kinderen voortaan technische werkloosheid kunnen opnemen, is een hele zorg minder voor ouders die geconfronteerd worden met plotse quarantaine van hun kinderen” – Elke Valgaeren, studiedienst Gezinsbond

De uitbreiding van de belastingvermindering voor ‘kinderoppas’ (dixit regeerakkoord) doet vragen rijzen. We veronderstellen dat het hier gaat om de geattesteerde kinderopvang. Of gaat het ook over de occasionele babysit?  De Gezinsbond is voorstander van de uitbreiding van belastingvermindering voor kinderopvang als deze sociaal rechtvaardig is en dus toegankelijk is voor alle types gezinnen. We denken bijvoorbeeld aan een vorm van belastingkrediet als alternatief voor gezinnen die niet in aanmerking komen voor belastingvermindering omwille van een laag inkomen.

…voor moeders én vaders

Gendergelijkheid is een belangrijk speerpunt van de deze regering en dat zie je niet alleen aan de samenstelling ervan, maar ook aan een aantal maatregelen die aangekondigd worden, zoals de verhoging van het aantal dagen geboorteverlof. Twee jaar geleden overhandigden we nog samen met de vrouwenbeweging suikerbonen aan huidig premier Alexander De Croo naar aanleiding van zijn boek “De Eeuw van de vrouw – of hoe feminisme ook mannen bevrijdt”. We vroegen toen aandacht voor ons pleidooi voor een langer geboorteverlof. De premier heeft toen blijkbaar goed geluisterd: meemoeders en vaders krijgen geleidelijk aan de mogelijkheid om 20 dagen thuis te blijven na de geboorte van een kind zodat ze in de eerste weken na de geboorte meer aanwezig kunnen zijn en hun rol opnemen in de opvoeding.

“Premier De Croo heeft 2 jaar geleden goed naar ons geluisterd: meemoeders en vaders krijgen geleidelijk aan de mogelijkheid om 20 dagen thuis te blijven na de geboorte van een kind” – Elke Valgaeren,studiedienst Gezinsbond

Ook is er het idee om verlofstelsels te hervormen zodat een meer gelijke opname door vader en moeder gestimuleerd wordt. De regering wil verder met concrete acties de loonkloof verkleinen. We zijn zeer benieuwd hoe deze maatregelen er zullen uitzien. Tegelijk wordt erkend dat de gelijkheid nu nog niet is gerealiseerd, en wordt verwezen naar de pensioensplit als een mogelijkheid om de ongelijke pensioenopbouw van koppels tegen te gaan. Ook de Gezinsbond is voorstander daarvan.

Intrafamiliaal geweld

De Gezinsbond is tevreden met de versterking van de ketenaanpak voor kindermishandeling, intrafamiliaal en seksueel geweld. De prioriteiten in het regeerakkoord zijn terecht: een verlaging van de drempels voor slachtoffers om hulp te zoeken, betere opleiding van politie en eerstelijnshulpdiensten en correcte informatie voor slachtoffers. In april, tijdens de lockdown, werden de middelen voor de ketenaanpak van intrafamiliaal geweld al versterkt. Dat bleek hoognodig, want het aantal meldingen bij de hulplijnen kende een opmerkelijke stijging. Aansluitend bij deze ketenaanpak vraagt de Gezinsbond een duidelijk verbod op geweld in de opvoeding. De Belgische wetgeving hinkt hier achterop, terwijl een verbod op lijfstraffen een aanleiding kan zijn om nog meer in te zetten op positieve, niet gewelddadige vormen van grenzen stellen voor ouders en opvoeders. Een laagdrempelig, ondersteunend hulpaanbod moet het taboe op kindermishandeling en partnergeweld doorbreken, zodat niet alleen slachtoffers maar ook (potentiële) geweldplegers voor wie de opvoedingsonmacht of relationele spanningen te veel zijn geworden, durven hulp vragen en zo de spiraal van geweld kunnen doorbreken.

“We vragen een duidelijk verbod op geweld in de opvoeding, de Belgische wetgeving hinkt hier achterop. We zijn dus zeer blij dat in het regeerakkoord sprake is van de versterking van de ketenaanpak voor kindermishandeling, intrafamiliaal en seksueel geweld” – Elke Valgaeren, studiedienst Gezinsbond

Een gezonde geest in een gezond lichaam voor iedereen

De nieuwe regering wil werk maken van de gelijke toegang tot de gezondheidszorg. De Gezinsbond heeft een aantal voorstellen die dit in de praktijk kunnen brengen: de automatische toepassing van de algemene derdebetalersregeling en gratis eerstelijs gezondheidszorg én eerstelijns psychologische zorg voor kinderen en jongeren. De COVID-pandemie heeft nogmaals aangetoond hoe belangrijk het is om aandacht te hebben voor het welbevinden en de psychische gezondheid van volwassenen en kinderen. Er zijn nu eindelijk plannen om in overleg met de andere bevoegdheidsniveaus een groeipad uit te tekenen voor de geestelijke gezondheidszorg met als eerste prioriteit de terugbetaling van de psychologische zorg.

Goede voornemens

Er zijn nog voornemens die ons goed in de oren klinken en waar we uitkijken naar de concrete invulling om een oordeel te kunnen vellen. Bijvoorbeeld: een brede fiscale hervorming om ons belastingstelsel te moderniseren, te vereenvoudigen, meer rechtvaardig en meer neutraal te maken. Nog positieve maatregelen: het voornemen om de wetgeving over kansspelen te herbekijken, om werk te maken van een rookvrije generatie, de klimaatambities, een betere garantieregeling van producten, de invoering van een rijbewijs met punten (eindelijk), de versterking van het treinverkeer…

Maar koken kost geld

“Rekent de regering zich rijk of gaat het om een realistische inschatting? Een foute inschatting is niet wenselijk, want daar zullen de gezinnen uiteindelijk dan toch de rekening voor betalen” – Elke Valgaeren, studiedienst Gezinsbond

De regering wil voor nieuw beleid 3,2 miljard uittrekken en stelt daar een aantal budgettaire inspanningen (besparingen en opbrengsten) tegenover die net iets meer moeten opbrengen. Rekent de regering zich hier rijk of gaat het om een realistische inschatting? Een foute inschatting kan de concrete invulling van alle goede voornemens die gezinnen ten goede komen nog serieus stokken in de wielen steken. Een verdere ontsporing van de overheidsfinanciën is immers niet wenselijk want daar zullen de gezinnen uiteindelijk ook de rekening voor betalen.

Elke Valgaeren – dienstchef studiedienst Gezinsbond

Dit opiniestuk verscheen ook op Knack.be