"Wat betekenen kinderrechten in een kindvriendelijke samenleving?"

Kinderen hebben recht op bescherming en inspraak, op een veilig en gezond nest en voorzieningen die maximale ontwikkelingskansen geven. Als samenleving dragen we samen de verantwoordelijkheid voor het welzijn van kinderen die nu opgroeien en die morgen geboren worden.

Op een studiedag van de Gezinsbond, 27 jaar geleden, deed toenmalig premier Wilfried Martens de belofte dat België zich zou inspannen om het Kinderrechtenverdrag zo snel mogelijk te ratificeren. Dit kon voor ons niet snel genoeg gebeuren. Samen met Unicef en Kind & Gezin startten wij een intensieve sensibiliseringscampagne. Twee jaar later was het Verdrag met al haar rechten bekrachtigd en nu is het nog altijd de rode draad in onze werking.

Rapporten bewaken kinderrechten

Op 20 november herdenken we het Kinderrechtenverdrag. Dit Verdrag is niet vrijblijvend, het Comité in Genève ziet toe op de naleving. Alle landen die het Verdrag ondertekenden, moeten om de vijf jaar aan het VN-Kinderrechtencomité rapporteren over de stand van zaken. Het middenveld, vertegenwoordigd door tientallen Ngo's waaronder ook de Gezinsbond, stellen een alternatieve rapportage op, een zogenaamd schaduwrapport met kritische bevindingen.

De laatste keer ontving ons land maar liefst 88 aanbevelingen over opleiding en vorming rond kinderrechten, geweld tegenover kinderen, plaatsing van kinderen, mentale gezondheid, armoede, onderwijs, minderjarige vreemdelingen en jeugdrecht!

Samen met de Vlaamse Kinderrechtencoalitie en de Waalse Code werken we nu aan een nieuw schaduwrapport, dat moet binnen zijn vóór april 2018. En dan is het afwachten of het aantal aanbevelingen dat ons land zal krijgen erop verbeterd is. Wat we nu al met zekerheid kunnen vaststellen, is dat er op bepaalde punten vooruitgang is, maar dat sommige pijnpunten blijven. Nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen roepen bijkomende vragen op over de rechten van kinderen en jongeren. Een hardnekkig onrecht is de blijvende ongelijkheid in onderwijskansen en de kinderarmoede. Recentere uitdagingen zijn de positie van kinderen betrokken bij een scheiding, de nieuwe media, de vluchtelingenproblematiek...

Kinderrechten betekenen ook kindnormering

De officiële en schaduwrapporten zijn maar één aspect in het naleven en bewaken van kinderrechten. In het gezin, in de kinderopvang, op school, in de lokale gemeenschap... Voortdurend zijn er kleine en grote kansen om kinderenrechten waar te maken: ouders kunnen hun kinderen leren dat online ook veilig kan zijn, samen met de kinderen proberen gezond te eten en genoeg te bewegen of scholen kunnen met hun leerlingen werken aan een pestvrije school... Dit zijn allemaal stappen in de richting van een kindvriendelijke samenleving.

Maar kinderrechten gaan nog verder. Zoals een Indiaanse wijsheid zegt: "We erven de aarde niet van onze ouders, we hebben haar in bruikleen gekregen voor onze kinderen."

Als samenleving dragen we de verantwoordelijkheid voor het welzijn van kinderen die nu opgroeien en die morgen geboren worden. Alle kinderen hebben recht op gelijke toegang tot een gezond leefmilieu, evenwichtige voeding, veilig verkeer en leefbare ruimte. De kindgerichtheid van een verkeersinfrastructuur mag bijvoorbeeld niet afhankelijk zijn van de overtuiging van een lokale overheid. Het beleid moet haar maatregelen afstemmen op de meest kwetsbare schakel. Het lichaam van een kind is nog volop in ontwikkeling, dat maakt het kwetsbaar en gevoelig.

De kindnorm, waar wij al jaren voor pleiten, sluit aan bij de geest van het Kinderrechtenverdrag. We moeten daarmee niet wachten tot we bijvoorbeeld zeker zijn dat bepaalde chemische stoffen, ongezonde voeding, gevaarlijke verkeerssituaties... een negatief effect hebben op het welzijn van onze kinderen. We moeten nu ingrijpen en het voorzorgsprincipe toepassen: veilige verkeersroutes voor kinderen inplanten, genoeg groene speelruimtes voorzien, zorgen voor propere buitenlucht, hormoonverstorende stoffen in (voedings)producten weren... Ook dat is kinderrechten respecteren.