Voor vier op de tien gezinnen is renoveren te duur
De Gezinsbond is tevreden dat kersvers minister van Wonen en Energie Melissa Depraetere een prioriteit maakt van collectief renoveren van woningen, en wijst op een aantal verbeterpunten. Want eind 2023 toonde de Gezinsbarometer al dat voor vier op de tien gezinnen renoveren te duur is. Slechts een op de vier gezinnen is tevreden over de ondersteuning die ze krijgen bij renovaties. En betaalbaar wonen is voor bijna één op de drie gezinnen een topprioriteit voor hun nieuwe gemeentebestuur, toont de nieuwste Gezinsbarometer. De ondersteuningsnood is groot.
Vier op de tien gezinnen in de Gezinsbarometer, een representatieve bevraging bij 1040 gezinnen met inwonende kinderen, geeft aan dat renoveren te duur is. Dat blijkt ook uit diverse onderzoeken. Slechts de helft van de gezinnen in Vlaanderen heeft voldoende kapitaal, of kan voldoende lenen om een renovatie te betalen. Daarom is het volgens de Gezinsbond een goede zaak om gezinnen meer te ondersteunen bij die renovaties. Zo wil minister Depraetere investeren in wijkrenovaties. Om die te laten slagen, zijn er volgens de Gezinsbond een aantal noodzakelijke voorwaarden.
Renovatiecampagnes bereiken nu vooral goed geïnformeerde gezinnen met voldoende budget. Een goed begeleide en ondersteunde renovatie per wijk geeft iedereen dezelfde kansen. Toch houdt deze aanpak ook risico’s in. Volgens de Gezinsbarometer overschatten gezinnen vaak de energiescore van hun eigen woning. 21% dacht reeds een label A te halen, terwijl slechts 1% van de eengezinswoningen in Vlaanderen effectief een label A heeft1. De noodzaak voor een renovatie wordt dus vaak onderschat. Terwijl we in 2050 allemaal een A-label moeten halen, bevriest de Vlaamse regering de doelnorm voor de verplichte energierenovatie op label D. Een op vier gezinnen twijfelt over de doelstelling van een energierenovatie. Wat moet volgens de Gezinsbond verbeteren?
- Prefinanciering van het verschil tussen de financiële mogelijkheden van het gezin en het nodige budget voor de renovatie. De huidige Mijnverbouwlening is onvoldoende om renoveren voor iedereen mogelijk te maken, zeker als ook niet-energetische renovaties nodig zijn.
- Bijkomende ondersteuning voor de terugbetaling van de prefinanciering, afhankelijk van de draagkracht van het gezin. De rentesubsidie die de minister voorstelt is een begin, maar ook uitstel van betaling kan een oplossing zijn. Het noodkoopfonds is een goed voorbeeld van een lening met terugbetalingsfaciliteiten, maar de verplichte begeleiding via het OCMW is voor veel gezinnen een te grote mentale drempel.
- Bij een wijkrenovatie is praktische ontzorging belangrijk. Afhankelijk van de levensfase van het gezin kan er nood zijn aan tijdelijke opslag van materiaal buiten de woning, een rustige studeer- of slaapplaats voor de kinderen, of tijdelijk onderdak tijdens werken met gezondheidsimpact (bijvoorbeeld door het gebruik van specifieke producten).
De Gezinsbond stipt aan dat een wijkrenovatie ook een uniek moment is om andere beleidsdoelen aan te pakken en zo de woonkwaliteit van de bewoners te verhogen. Zo kan het risico op wateroverlast verkleinen door ontharding, collectieve regenwaterbuffering- en hergebruik. De heraanleg van de openbare ruimte kan sociale mobiliteit verbeteren. En de aanleg van een warmtenet met collectieve warmtepomp of hogere temperatuurbron maakt het mogelijk de woningen duurzaam te verwarmen zonder dat voor elke woning maximale isolatie nodig is2. De Gezinsbond wil graag mee zijn schouders zetten onder de verdere uitrol van de renovatiecampagne.
1 https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/energie/energiescore-van-bestaande-woningen
2 https://www.serv.be/sites/default/files/documenten/SERV_20240521_collectieve_projecten_energietransitie_RAP.pdf