Veel kaas maar ook (nog) enkele gaten voor gezinnen in Vlaams regeerakkoord

In de aanloop naar de verkiezingen en tijdens de regeringsonderhandelingen overhandigde de Gezinsbond aan alle partijen een nota met de belangrijkste terreinen waarop Vlaanderen het verschil kan maken voor gezinnen: Groeipakket, kinderopvang, mobiliteit, wonen en energie. ’We vinden heel wat van onze voorstellen terug in het nieuwe regeerakkoord’, reageert Jeroen Sleurs, directeur van de Gezinsbond. ‘Het is geen meergangenmenu in een sterrenrestaurant, maar wel een goede kaas- en wijntafel met hier en daar wat gaten in de kaas.’

Groeipakket, geen Snoeipakket

In het nieuw regeerakkoord lezen we dat het Groeipakket gekoppeld zal worden aan de gezondheidsindex met een jaarlijkse indexering van minimaal 2 procent. De Gezinsbond ijverde hier lang en hard voor in zijn contacten met politici van de meerderheid en oppositie, want gezinnen leverden de voorbije jaren ongeveer 1 miljard euro aan koopkracht in via de kinderbijslag.

‘We zijn dan ook erg tevreden. Dat maakt voor veel gezinnen een belangrijk verschil. Hopelijk blijft de inflatie laag zodat gezinnen een deel van de ingeleverde koopkracht inhalen en wordt de indexering op een of andere manier verankerd, zodat ze bij begrotingsbesprekingen niet iedere keer onder druk komt te staan. Het is ook positief dat de inkomensgrenzen van de sociale toeslagen worden aangepast zodat het geen ‘alles of niets’-verhaal is en dus loon- en promotievallen worden vermeden. Een spreekwoordelijk gat in de kaas zijn voor de Gezinsbond nog de onrechtvaardig grote verschillen tussen gezinnen met kinderen in de oude kinderbijslag en het nieuwe Groeipakket’, zegt Sleurs.

Gezinnen waarvan de ouders geen Nederlands kennen of leren, of ouders die ‘hun ouderlijke verantwoordelijkheid niet opnemen’, kunnen volgens het nieuwe Vlaamse regeerakkoord de schoolbonus en/of schooltoeslag van het Groeipakket verliezen. De Gezinsbond vindt het essentieel dat ouders hun verantwoordelijkheid nemen en erg belangrijk dat ze Nederlands kennen of leren, maar stelt zich veel vragen bij de voorgestelde strafmaatregel.

‘We hebben als Gezinsbond zelf voorgesteld om het budget van de schoolbonus, net als de kinderopvangtoeslag en de kleutertoeslag, te gebruiken om de sociale toeslagen te verhogen. We vragen ons echter af of een deel van het kindergeld afpakken, er effectief toe zal bijdragen dat probleemsituaties worden opgelost. De maatschappelijke uitdagingen op het vlak van bijvoorbeeld armoede en inburgering lijken ons veel complexer. Het zal sterk afhangen van de concrete uitwerking’, zegt Sleurs.

Goede kinderopvang voor elk kind

De nieuwe Vlaamse regering wil fors investeren in kinderopvang.

‘Ook dat was een vraag van de Gezinsbond en dus zijn we blij met deze extra investeringen. Die inhaalbeweging is ook absoluut nodig, want met Scandinavische werkgelegenheidscijfers, heb je ook Scandinavische investeringen nodig om de combinatie gezin-werk mogelijk te maken. En het aandeel van het BBP dat naar kinderopvang ging was bij ons slechts 0,20% ten opzichte van bijvoorbeeld 0,80% in Zweden’, zegt Sleurs.

De Toekomstgroep Kinderopvang, waar de Gezinsbond lid van is, berekende dat er 1,2 miljard euro extra nodig is (van 800 miljoen naar 2 miljard per jaar) om voldoende kwaliteitsvolle plaatsen te creëren in de baby- en peuteropvang.

Het blijft afwachten of de extra investeringen uit het regeerakkoord volstaan. Wat voor de Gezinsbond nog niet duidelijk is, is of de extra investeringen naar inkomengerelateerde plaatsen gaan. De Gezinsbond dringt er in elk geval op aan dat de middelen optimaal gebruikt worden om te komen tot een betaalbare, kwaliteitsvolle en toegankelijke opvangplaats voor elk gezin dat daar nood aan heeft.

Wonen en energie

In het regeerakkoord is sprake van een taxshift om elektriciteit goedkoper te maken ten opzichte van fossiele brandstoffen zodat warmtepompen interessanter worden voor huishoudens. Er worden ook een aantal initiatieven aangekondigd om gezinnen beter te ondersteunen op het vlak van informatie en (pre)financiering van energetische renovaties.

‘Ook dat zijn maatregelen waar de Gezinsbond voor pleitte. Als die punten goed worden aangepakt, zijn we niet overtuigd van het uitstel van de renovatienormen die we volgens Europa uiteindelijk toch moeten halen’, zegt Sleurs.

Het regeerakkoord voorziet een verlaging van de registratierechten van 3 naar 2%. Volgens de nieuwste Gezinsbarometer van de Gezinsbond, die maandag gepubliceerd wordt, is 31% van de gezinnen ontevreden over de betaalbaarheid van woningen en gronden.

‘Dit kan opgelost worden door het woningaanbod te vergroten. Versnel de bouw van sociale huurwoningen, voorkom leegstand, en maak nieuwe en tijdelijke woonvormen mogelijk’, zegt Sleurs.

Mobiliteit: kindnorm als uitgangspunt

In het regeerakkoord is sprake van het veiliger maken van onder meer schoolroutes en andere kwetsbare omgevingen. Dat is ook in de nieuwste Gezinsbarometer voor gezinnen de topprioriteit nummer 1 van hun nieuwe gemeentebestuur.

‘We zijn erg tevreden dat de nieuwe Vlaamse regering daarbij de kindnorm als uitgangspunt gebruikt, die al jaren de basis is van onze standpunten. We juichen toe dat er wordt ingezet op fietsinvesteringen, deelmobiliteit en forse investeringen om te komen tot een toegankelijk en betrouwbaar openbaar vervoer, met ook de ambitie tot ticket- en tariefintegratie tussen de verschillende aanbieders’, zegt Sleurs

Een van de zaken die de Gezinsbond nog mist, is de vervanging van de wegenbelasting door een kilometerheffing die rekening houdt met tijd, plaats en vervoersmiddel. 55% van de gezinnen met schoolgaande kinderen is nochtans (eerder) voorstander van de invoering van zo’n kilometerheffing, tegenover 32% (eerder) tegenstander volgens de Gezinsbarometer van maart 2024.

‘De ingrediënten liggen er, nu nog afwachten wat de nieuwe regering op tafel tovert’ besluit Sleurs.