Septemberdruk: start van schooljaar bezorgt gezinnen financiële kopzorgen

Uit de nieuwste Gezinsbarometer blijkt dat ruim de helft van de gezinnen bewust moet nadenken over hun financiën. 37% van de gezinnen krijgt het gezinsbudget rond met het nodige puzzelwerk. Maar voor één op zeven is de impact groter: 11% moet keuzes maken, er is niet voldoende geld om alles te betalen, 2% geeft aan hulp te vragen aan familie of vrienden, en 2% haalt financieel het einde van de maand niet. September betekent voor veel gezinnen niet alleen een nieuw schooljaar, maar ook extra financiële zorgen.

Welke gezinnen staan het meest onder druk?

Uit de nieuwste Gezinsbarometer van de Gezinsbond, een representatief onderzoek bij gezinnen in Vlaanderen met inwonende kinderen tussen 0 en 18 jaar, blijkt dat een op zeven van de gezinnen moeite heeft om de kosten bij de start van het schooljaar te dragen. Het nieuwe schooljaar gaat traditioneel gepaard met heel wat uitgaven, zoals schoolboeken- en materiaal, kledij, lidgeld voor vrijetijdsactiviteiten en hobby’s, busabonnement of uitgaven voor de fiets en die drukken zwaar op het gezinsbudget.

‘Hoewel 47% van de gezinnen aangeeft dat het lukt zonder problemen, zegt 37% dat het financieel krap is, en bijna een op zeven moet compromissen sluiten, financiële hulp vragen of uitstel van betaling vragen’, zegt Jeroen Sleurs, directeur van de Gezinsbond.

De financiële druk is het grootst bij gezinnen met één inkomen. Slechts 36% van de eenoudergezinnen komt zonder problemen rond, tegenover 50% bij tweeoudergezinnen. Die eenoudergezinnen moeten ook vaker puzzelen (47%) of kunnen de maand niet rondkomen zonder hulp (15%). Ook het aantal kinderen speelt een rol: gezinnen met drie of meer kinderen sluiten vaker compromissen en slagen er zo meestal wel in om rond te komen. Kortgeschoolde ouders zitten in een gelijkaardige situatie: een op drie moet keuzes maken. Bij gezinnen met een zorgnood ligt de druk nog hoger: 17% moet compromissen sluiten, tegenover 9% bij gezinnen zonder zorgnood.

Hulp uit netwerk is geen uitzondering

Financiële hulp vragen aan familie of vrienden gebeurt niet enkel in de septembermaand. Eén op vier gezinnen met kinderen kreeg in het afgelopen jaar financiële hulp uit zijn netwerk. Vooral jonge ouders (onder 34 jaar) maken er gebruik van: bij hen loopt het op tot bijna één op drie. Eenoudergezinnen moeten vaker hulp vragen (40%) dan tweeoudergezinnen (19%). Bij de ouders die niet-beroepsactief zijn is zelfs één op twee afhankelijk van financiële hulp uit de omgeving.

UiTPAS blijft onderbenut

Opvallend is ook dat slechts 11% van de gezinnen gebruik maakt van de UiTPAS voor het betalen van de vrijetijdsactiviteiten van de kinderen. De UiTPAS is een instrument dat net bedoeld is om die vrijetijdsactiviteiten betaalbaar te maken. Eén op de vijf gezinnen in Vlaanderen kent zelfs de UiTPAS niet. Gezinnen met een zorgnood, die meer compromissen moeten sluiten, gebruiken de UiTPAS opvallend meer (20%). Ook gezinnen met een laag inkomen scoren iets beter (15%). Toch geeft meer dan de helft van deze gezinnen aan dat ze de pas niet kennen of niet gebruiken. Dat is vooral jammer voor de gezinnen die recht hebben op een UiTPAS met kortingstarief en zo nog meer zouden kunnen besparen. Sinds 2021 is de Gezinsbond officieel een partner van UiTPAS.* Ook op veel lokale activiteiten van de Gezinsbond kan men de UiTPAS gebruiken.

‘Maak die UiTPAS beter bekend, monitor wie er gebruik van maakt, stimuleer als Vlaamse overheid meer gemeenten om zich erbij aan te sluiten en vergroot het bovenlokale aanbod. Dat maakt culturele en sportieve activiteiten veel betaalbaarder voor gezinnen. Wij promoten de UiTPAS ook in onze werking’, zegt Sleurs.

Bescherm de koopkracht van gezinnen

De Gezinsbarometer toont dat de koopkracht van gezinnen onder druk blijft staan.

'Het is heel goed dat het Groeipakket, dat voor een op de drie gezinnen (studie Gezinsbond 2022) een noodzakelijke toevoeging is aan het gezinsinkomen, eindelijk terug is geïndexeerd. Maar helaas volstaat het Groeipakket niet om de kosten van kinderen te financieren. Zeker niet nu de Schoolbonus ook wegvalt. We blijven als Gezinsbond pleiten voor structurele ondersteuning voor gezinnen, over beleidsdomeinen heen. Denk aan inkomensgerelateerde kinderopvang, betaalbare woningen en een betere vergoeding voor het ouderschapsverlof’, besluit Sleurs.

Over het onderzoek

De Gezinsbarometer wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau Indiville en is gebaseerd op een representatieve kwartaalbevraging bij meer dan 1.000 Vlaamse gezinnen met inwonend(e) kind(eren) tussen 0 en 18 jaar. De resultaten zijn gewogen naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. Alle interviews werden online afgenomen via een gesloten toevalssteekproef uit het Bpact Panel, waarbij enkel personen met een persoonlijke code geldig konden deelnemen aan het onderzoek.

* Gezinnen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming krijgen via UiTPAS 80% korting op het lidgeld van de Gezinsbond.