Ouders bezorgd over impact van sociale media: dringende nood aan meer mediawijsheid en betere bescherming

De laatste maanden worden ouders overspoeld met negatief nieuws over jongeren en sociale media. De Gezinsbond vroeg in de nieuwste Gezinsbarometer hoe ouders in Vlaanderen met kinderen tussen 0 en 18 jaar er zelf over denken. De helft van de ouders is vooral bezorgd over wat hun kind online te zien krijgt en een op de drie over hoe verslavend sociale media zijn. Er is grote vraag naar meer mediawijsheid (84%) en een strengere regulering voor de platformen (76%). ​ ​ ​

Zijn sociale media veilig voor mijn kind?

Sociale media zijn bijna niet meer weg te denken uit onze leefwereld. Toch kampen ouders met heel wat bezorgdheden. De helft van de ouders vreest dat hun kind online wordt geconfronteerd met cyberpesten, discriminatie of haatspraak. Een kleinere groep, 20%, maakt zich zorgen over contact met onbekenden en de schermtijd.

Tijdens het scrollen kom je heel wat verschillende content tegen. Dat baart ouders ook zorgen: 43% van de ouders vreest voor seksuele intimidatie of ongepaste beelden en één op de drie ouders vreest voor de invloed van foutieve informatie op de gezondheid of het zelfbeeld. Denk dan bijvoorbeeld aan desinformatie over zonnecrème, alcohol of toxische dieettips.

Zoals leren fietsen

Zes op de tien ouders weten welke apps hun kind gebruikt. De helft van de kinderen praat open over hun socialemediagebruik en 45% gebruikt een tool voor ouderlijk toezicht.

‘Het is belangrijk om je kind ook in de onlinewereld te begeleiden. Vergelijk het met leren fietsen: eerst hou je je kinderen goed in het oog en rijd je naast hen in rustige straatjes. Geleidelijk aan laat je je kind meer los’, zegt Jeroen Sleurs, directeur van de Gezinsbond.

Zo denken de ouders er ook over. Maar liefst 90% verwacht dat scholen actief inzetten op mediawijsheid. En 80% verwacht dat de overheid kinderen beter beschermt via wetgeving. Ook de socialemediabedrijven ontspringen de dans niet: bijna driekwart vindt dat ze hun verantwoordelijkheid onvoldoende opnemen.

‘Het is niet oké dat giganten zoals Meta hun verantwoordelijkheid van zich afschuiven. Zij ontwerpen apps die verslavend werken, laten schadelijke inhoud circuleren en doen amper moeite om jongeren te beschermen. Dat kan niet de bedoeling zijn’, zegt Sleurs.

Hoe maken we de onlineleefwereld veiliger?

Op prioriteit één staat met stip de investering in een online veilige en mediawijze cultuur (84%). Het uitbouwen en versterken van bestaande mediawijsheid initiatieven - zoals Veilig Online van Gezinsbond en Child Focus - is essentieel. Als tweede prioriteit wil 76% van de ouders dat de socialemediabedrijven zelf actie ondernemen: betere moderatie, aangepaste apps en afdwingbare regels. De verhoging van de leeftijdsgrens voor dataverwerking tot 16 jaar staat op de derde plaats (60%).

Ook de Gezinsbond ziet een totaalverbod op sociale media voor jongeren onder 16 jaar niet als hoogste prioriteit. Zo’n verbod kan zelfs leiden tot stiekem gebruik, waarbij jongeren minder snel hulp durven zoeken wanneer ze geconfronteerd worden met schadelijke inhoud.

‘Als Gezinsbond pleiten we samen met andere partners om ouders, jongeren en leerkrachten meer te ondersteunen in de mediaopvoeding, en apps strenger te reguleren. Sociale media zijn niet enkel kommer en kwel. Wetenschappelijk onderzoek toont zowel positieve als negatieve effecten van sociale media. Europese regels bestaan – denk aan de Digital Services Act – maar ze worden nog te weinig afgedwongen. Daar ligt een duidelijke opdracht: zorg dat die regels ook echt toegepast worden’, besluit Sleurs.

Lees hier de gezamenlijke visie die de Gezinsbond uitwerkte in de taskforce Digitale Inclusie van Mediawijs, het Vlaams Kenniscentrum Digitale en Mediawijsheid.

Over het onderzoek

De Gezinsbarometer wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau Indiville en is gebaseerd op een representatief onderzoek bij meer dan 1.000 Vlaamse gezinnen met inwonend(e) kind(eren) tussen 0 en 18 jaar. De resultaten zijn gewogen naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. Alle interviews werden online afgenomen via een gesloten toevalssteekproef uit het Bpact Panel, waarbij enkel personen met een persoonlijke code geldig konden deelnemen aan het onderzoek. Indien gewenst is er ook een uitgebreidere nota bij de resultaten te verkrijgen.