Opinie: 'Neutrale sigarettenpakjes zijn noodzakelijk om de eerste rookvrije generatie te creëren'

'Wij hopen en durven geloven dat de invoering van neutrale sigarettenpakjes wordt goedgekeurd en dat de gezondheid van de nieuwe generatie voorrang krijgt op de belangen van de tabaksindustrie', schrijven negen organisaties die zich inzetten voor de strijd tegen tabak.

Binnenkort valt de beslissing over de invoering van neutrale sigarettenpakjes. Komt er groen licht, dan krijgen alle pakjes dezelfde onaantrekkelijke kleur, zonder merklogo's. Alleen de productnaam in een standaardlettertype, - grootte en -kleur blijft over. Minister van Volksgezondheid Maggie De Block heeft de maatregel terug op tafel gelegd. Bravo. Wij hopen van harte dat alle politici deze beleidsmaatregel ondersteunen.

Het merkensigarettenpakje, een misleidende reclamezuil

Bij sigaretten draait alles om het imago. Vandaag mag reclame alleen nog in de verkooppunten, daarom is de kern van de marketing het pakje zelf geworden. In het design ervan wordt enorm geïnvesteerd. Pakjes worden ontwikkeld op maat van specifieke doelgroepen, zoals jongeren en jonge meisjes. Logo's, lettertypes, vormen en kleuren, ... binden nieuwe rokers aan 'hun' merk. Vooral jongeren zijn er heel gevoelig voor. Innovaties genoeg: limited editions, 're-branding', 'tactile boxes', herbruikbare verpakkingen, nieuw filterdesign. Neutrale pakjes daarentegen ontmoedigen jongeren om met roken te beginnen. Jongeren vinden neutrale pakjes lelijker, saai en onbetrouwbaar. Daarnaast hebben ze nog andere effecten: ze verhogen de zichtbaarheid en het effect van de gezondheidswaarschuwingen. En ze stimuleren rokers om te stoppen.

Het neutrale sigarettenpakje, een efficiënte maatregel

Australië voerde in 2012 de maatregel als eerste land in. Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk hebben de pakjes vandaag volledig geïmplementeerd. Op het einde van dit jaar zullen ook Noorwegen, Ierland en Nieuw-Zeeland zover zijn. Maar nog veel meer landen, in alle werelddelen, werken eraan. De maatregel spreidt zich uit als een olievlek. Omdat het werkt en jonge rokers van tabak weghoudt. Dat maakt de industrie woest en bang. De tabaksfabrikanten willen telkens stoppende of vroeg gestorven rokers vervangen door jonge 'replacement smokers'. De neutrale pakjes zullen er mee voor zorgen dat die niets ontziende logica doorbroken wordt.

Na de invoering in Australië volgden grote processen. Hoofdargument van de tabaksindustrie: ons eigendoms- en merkenrecht wordt aangetast. Het Constitutioneel Hof van Australië veegde de klacht van tafel. Het Europees Hof van Justitie stelde in 2016 dat neutrale verpakkingen niet onwettig zijn. Eind dat jaar verloor de industrie haar proces voor het Britse Hooggerechtshof. Landen die neutrale verpakkingen willen invoeren hoeven geen juridische afstraffing meer te vrezen.

Andere argumenten van de tabaksindustrie klinken hol en blijven na onderzoek evenmin overeind. Leiden neutrale pakjes tot meer sigarettensmokkel? Neen. Gaat de verkoop gepaard met meer praktische overlast voor de handel? Neen. Hebben ze geen effect? Zeker wel! In Australië waren ze verantwoordelijk voor een vierde van de daling van het tabaksverbruik. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt de impact op het aantal beginnende rokers en de rookcijfers. En stelt dat het volle effect pas in de toekomst mag verwacht worden.

De Alliantie voor een Rookvrije Samenleving lanceerde einde mei 'Generatie Rookvrij'. Samen met 50 gezondheidsorganisaties en medische verenigingen - en het aantal groeit - gaan we ervoor zorgen dat alle kinderen die in 2019 worden geboren rookvrij blijven tot hun 18de! Na die leeftijd beginnen de meesten niet meer. Dat betekent voor hen: geboren worden, opgroeien, spelen, sporten, fuiven, ... in omgevingen waar niet gerookt wordt. Want zien roken doet roken. Maar ook: niet in de val trappen die de tabaksindustrie voor hen spant. Precies neutrale pakjes verminderen aanzienlijk de kans dat ze beginnen te roken.

De tabakssector, wie gelooft deze mensen nog?

Hoe normaal is deze bedrijfstak, waarvan de hele planeet het slachtoffer is? In ons land alleen al zijn er elk jaar 14.000 tabaksdoden. Wereldwijd meer dan 7 miljoen. De industrie strijkt de winsten op, de kosten zijn voor ons allemaal. Roken kost de Belgische samenleving elk jaar 13 miljard euro (SOCOST-studie). Een groeiend aantal vermogensbeheerders, pensioenfondsen, verzekeringen en banken wil niet meer beleggen in tabak. Deze industrie heeft geen enkele geloofwaardigheid om terechte maatregelen, zoals neutrale verpakkingen, tegen te houden.

Conclusie: het neutrale sigarettenpakje is een uitstekende en noodzakelijke beleidsmaatregel. Wij hopen en durven geloven dat de maatregel wordt goedgekeurd en dat de gezondheid van de nieuwe generatie voorrang krijgt op de belangen van de tabaksindustrie.

• Stefaan Hendrickx (Vlaams Instituut Gezond Leven)
• Suzanne Gabriels (Stichting tegen Kanker)
• Marc Michils (Kom op tegen Kanker)
• Lieve Declerck (Gezinsbond)
• Sandrina Schol (VRGT)
• Caroline Rasson (FARES)
• Pierre Bizel (OSH)
• François De Keyser (Sept)
• Freddy Van de Casseye (Ligue Cardiologique Belge)