Internationale Dag van het Gezin 2021: Gezinsbond looft flexibiliteit gezinnen en vraagt concrete maatregelen om veerkracht te herstellen

De Gezinsbond zet vandaag, op de Internationale Dag van het Gezin, met een ludieke campagne de flexibiliteit van gezinnen in de kijker. Volgens de Gezinsbond was de veerkracht van gezinnen tijdens de coronacrisis ongezien en staat de veer bij velen echt op springen. De Gezinsbond vraagt daarom concrete maatregelen zodat gezinnen terug ‘op hun plooi kunnen komen’ en de draad van het gewone leven kunnen opnemen. “De veerkracht van gezinnen moet nu terug hersteld worden, het is aan de overheid en bij uitbreiding de hele samenleving om terug te investeren in de hoeksteen van onze samenleving. We denken aan het maximaal openhouden van scholen, meer gezinsvriendelijke openbare ruimte, meer betrokkenheid van jongeren bij (corona)beslissingen, snellere steunmaatregelen om werk en gezin te combineren en een meer toegankelijke kinderopvang,” zegt Jeroen Sleurs, algemeen directeur van de Gezinsbond.

"Flexibiliteit van gezinnen was ongezien”

Volgens de Gezinsbond hebben gezinnen zich de voorbije periode in allerlei bochten gewrongen om in hun kleine bubbel de torenhoge verwachtingen tot een goed einde te brengen. Woonkamers deden tegelijk dienst als kantoor, klaslokaal, dagopvang en speelkamer. Soms lukte die flexibele opstelling wonderwel, maar voor veel gezinnen is de spreidstand ondertussen onhoudbaar geworden, merkt de Gezinsbond.

“De huidige maatregelen dwingen gezinnen nog altijd om thuis meerdere rollen op te nemen, terwijl de ondersteuning daarbij minimaal blijft. Op deze Dag van het Gezin zetten we die ongeziene flexibiliteit van gezinnen graag in de kijker. Solidariteit binnen en tussen gezinnen heeft bergen verzet om deze pandemie te lijf te gaan”, zegt Jeroen Sleurs, algemeen directeur van de Gezinsbond.

“De veer staat op springen”

Volgens de Gezinsbond staat de veer bij velen echt op springen en kijken gezinnen er nu echt naar uit om de draad van het dagelijkse leven terug op te nemen: vrienden en familie ontmoeten, toekomstplannen maken en thuis weer gewoon ‘gezin’ zijn. De Gezinsbond is in die zin tevreden met de recente coronaversoepelingen (overlegcomité 11 mei 2021) en het perspectief dat op langere gegeven termijn wordt.

“Mensen zijn sociale wezens, gezinnen vinden het meest steun bij andere gezinnen. En net die steun viel grotendeels weg tijdens de coronacrisis. De focus op de volksgezondheid is terecht, maar de impact van isolatie op de mentale gezondheid werd te lang onderbelicht. De veerkracht van gezinnen moet nu terug gevoed en hersteld worden, het is aan de overheid en bij uitbreiding aan de hele samenleving om terug te investeren in de hoeksteen van de samenleving”, vult Jeroen Sleurs verder aan.

‘Flexibele’ gezinnen aan het woord

Mama Lieve

“Werk en twee kleine kinderen combineren vond ik bijzonder lastig. Mijn partner en ik hadden een schema uitgedokterd, maar dat betekende ook dat wij zouden werken als de kinderen sliepen. Dat was niet lang houdbaar”.

Papa Wouter

“De lockdown was bijzonder druk. Zeker ook omdat onze oudste zoon niet het makkelijkste schooltraject doorloopt en sowieso al huiswerkbegeleiding krijgt. Plots viel dit allemaal weg en kwam alles op de schouders van mijn partner en mij terecht. Alleen door vakantiedagen op te nemen konden we de druk thuis iets verlichten”.

Mama Marijke

“Eigenlijk weet ik soms nog niet goed hoe we dit allemaal gedaan hebben… Maar dat het best een pittig jaar was, staat vast. Een nieuwe job, thuiswerk met een baby (die nu een peuter is) en een kleuter, wonen en werken in een “half” huis door verbouwingen… en dat alles op een bedje van pandemie-regeltjes”.

Maatregelen zodat gezinnen terug ‘op hun plooi kunnen komen’

De Gezinsbond vraagt concrete maatregelen zodat gezinnen terug ‘op hun plooi kunnen komen’ en de draad van het gewone leven kunnen opnemen.

“Los van de nieuwe coronaversoepelingen, die gezinnen al aardig wat sociaal perspectief geven, zijn er bijkomende maatregelen nodig om de veerkracht van gezinnen te herstellen. We denken daarbij aan maatregelen die tijdens de voorbije coronaperiode goed hebben gewerkt en zeker een duurzaam karakter moeten krijgen. Andere maatregelen werkten slecht of maar half, die moeten zeker worden bijgestuurd. Binnen het onderwijs willen we maximaal contactonderwijs, we vragen meer gezinsvriendelijke openbare ruimte en meer aandacht voor jongeren. Om de combinatie werk en gezin mogelijk te maken, moet de overheid sneller over de brug komen met steunmaatregelen, het debat over telewerk moet zeker grondig gevoerd worden. En in de kinderopvang moet voor eens en voor altijd komaf worden gemaakt met het ‘bestellen is betalen’ principe”, besluit Jeroen Sleurs.

- Einde persbericht -

Gezinsbond vraagt deze maatregelen om de veerkracht van gezinnen te herstellen

De Gezinsbond vraagt concrete maatregelen zodat gezinnen terug ‘op hun plooi kunnen komen’ en de draad van het gewone leven kunnen opnemen.

• Onderwijs: maximaal contactonderwijs
• Meer gezinsvriendelijke openbare ruimte
• Aandacht voor jongeren
• Combinatie werk en gezin: snel duidelijke communicatie en debat over telewerk
• Ouderschapsverlof voor pleegouders
• Kinderopvang: afschaffing ‘bestellen is betalen’
• Mantelzorgers: meer ondersteuning en erkenning
• Digitalisering: ondersteuning voor de afhakers

Onderwijs: maximaal contactonderwijs

Binnen onderwijs vraagt de Gezinsbond om de scholen en campussen maximaal open te houden, de leerachterstand op een haalbare manier binnen de onderwijsinstelling aan te pakken en een faire evaluatie die rekening houdt met de bijzondere omstandigheden van het voorbije schooljaar.

“De school is meer dan ooit een plek om te leren en te leven. Digitaal onderwijs biedt kansen tot onderwijs op maat en zelfstandig leren, maar kan nooit de persoonlijke nabijheid van de leerkracht en het groepsgevoel in de klas evenaren. Het afstandsleren illustreert bovendien pijnlijk de digitale kloof in uitrusting en vaardigheden. Het openhouden van de scholen is het beste vaccin tegen ongelijke onderwijskansen en sociaal isolement”, zegt Jeroen Sleurs.

Meer gezinsvriendelijke openbare ruimte

De Gezinsbond roept daarnaast lokale besturen op om dringend meer gezinsvriendelijke openbare ruimte beschikbaar te stellen.

“Tijdens de lockdown hebben veel gezinnen de natuur in de buurt ontdekt, anderen hebben moeten vaststellen hoe weinig openbare ruimte er voor hen beschikbaar was. Vooral in stadskernen is de nood aan gezinsvriendelijke openbare ruimte en groen groot, dat is een opdracht voor onze lokale besturen. Zij moeten nadenken over bijkomende plekken die geschikt zijn voor spel en ontmoeting en veilig bereikbaar voor kinderen uit de buurt. Gezinnen en creatieve geesten hebben zich hier trouwens de voorbije coronacrisis niet onbetuigd gelaten: denk maar aan al wie hun tuin opende voor appartementskinderen, de uitvinder van de coronacirkels op de markpleinen, de samenfietsers, de zwerfvuiloprapers en de buitenspeelkinderen,” voegt Jeroen Sleurs nog toe.

Aandacht voor jongeren

Voorts vraagt de Gezinsbond bijzondere aandacht voor jongeren: zij waren in deze crisis extra kwetsbaar door het gebrek aan contacten met hun leeftijdsgenoten.

“Het gebrek aan contact heeft ernstige gevolgen voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Meer fysieke contacten moeten snel mogelijk zijn. Hun veerkracht zal zeker ook verstrekt worden door hen vertrouwen te geven en te laten meedenken over oplossingen in plaats van hen letterlijk en figuurlijk buiten spel te zetten”, vult Jeroen Sleurs verder aan.

Combinatie werk en gezin: snel duidelijke communicatie en debat over telewerk

De Gezinsbond vraagt ook dat de steunmaatregelen om gezin en werk te combineren duidelijker worden gecommuniceerd. Het debat over meer thuiswerk moet zeker ook gevoerd worden, want volgens de Gezinsbond heeft verplicht telewerk veel voordelen, maar ook veel nadelen met zich meegebracht.

“Oplossingen zoals corona-ouderschapsverlof, tijdelijke werkloosheid bij quarantaine of sluiting van de school kwamen pas op gang na expliciete vraag van de Gezinsbond en andere middenveldorganisaties. Over sommige van die maatregelen was amper informatie beschikbaar. Veel gezinnen deden voor de coronacrisis beroep op grootouders, opvang, babysitters, bevriende gezinnen en buren om hun werk te combineren met gezins- en zorgtaken. Het wegvallen van die hulp maakte dat veel gezinnen het in hun eentje moesten rooien. Thuiswerken kan je niet combineren met opvang. Als er geen externe opvangmogelijkheden zijn, moet er steun komen vanaf de eerste dag voor alle gezinnen, ook voor pleegouders en voor alle statuten. Want elke dag zonder hulp, is er eentje te veel”, zegt Jeroen Sleurs.

“Het verplicht telewerk heeft veel werkgevers en werknemers die nog niet wilden telewerken, zeker over de streep getrokken en de ogen geopend. Werknemers ervaren meer rust, moeten zich minder verplaatsen en krijgen meer autonomie. Maar de nadelen zijn ook niet min: er is veel minder steun van collega’s, de werkdagen zijn langer, er is minder scheiding tussen werk en privé en er komen meer fysieke klachten door slechtere werkomstandigheden. Het debat over meer telewerkdagen moet zeker gevoerd worden. Wij vragen om het goede te behouden maar zeker ook lessen te trekken uit de negatieve ervaringen om zo tot een goed evenwicht te komen”, zegt Jeroen Sleurs.

Ouderschapsverlof voor pleegouders

Momenteel hebben pleegouders geen recht op ouderschapsverlof. Maar volgens de Gezinsbond hebben pleegouders met een job evenzeer nood aan verlof om hun werk en de zorg voor pleegkinderen - die vaak extra zorg en tijd vragen - te combineren. Pleegkinderen hebben, net als alle andere kinderen, tijd met hun pleegouders nodig, aldus de Gezinsbond. Het corona-ouderschapsverlof dat op 1 mei 2020 – na actie van Gezinsbond, Ligue des Familles, Pleegzorg Vlaanderen en Gezin en Handicap – ingevoerd werd als antwoord op de opvangproblemen van ouders tijdens de coronacrisis, was wel toegankelijk voor pleegouders.

“Momenteel liggen er een aantal wetsvoorstellen in het Parlement te wachten die ook het gewone ouderschapsverlof openstellen voor pleegouders die langdurige of perspectiefbiedende pleegzorg bieden. In naam van de bijna 6000 pleegkinderen en hun pleegouders in die situatie vragen we een snelle goedkeuring”, zegt Jeroen Sleurs.

Kinderopvang: afschaffing ‘bestellen is betalen’

De Gezinsbond streeft er al jaren naar dat ouders zelf de dagen kiezen waarop zij opvang nodig hebben. Dat is anders dan hoe het nu geldt: het opvangplan kan meestal niet volledig vrij worden gekozen en aangepast en toch wordt het principe ‘bestellen is betalen’ toegepast. De Gezinsbond vindt dat de opvang voor de afwezigheidsdagen gecompenseerd moet worden. Daarenboven moet er geïnvesteerd worden in de sociale functie van de kinderopvang.

“Gezinnen die lang in isolement zitten en met financiële zorgen zitten, moeten gesteund worden door de dienstverlening in de kinderopvang. Voor iedereen, maar zeker voor hen moet de ‘bestellen is betalen’ regel zeker worden afgeschaft. Hun sociale en tewerkstellingssituatie is immers nog veel onvoorspelbaarder dan die van een klassiek middenklassengezin. Er zullen vanuit de kinderopvang zelf, maar ook vanuit toeleiders en vanop het lokale niveau extra inspanningen moeten gedaan worden om kinderen van geïsoleerde gezinnen terug naar de kinderopvang te halen”, zegt Jeroen Sleurs.

Mantelzorgers: meer ondersteuning en erkenning

“Zorg dragen voor elkaar is in gezinnen, ook in het geval van een bijzondere zorgsituatie, vanzelfsprekend. Iemand die je graag ziet, laat je immers niet in de steek. Tijdens de lockdown plooiden veel zorgende gezinnen zich noodgedwongen nog meer dan anders op zichzelf terug. Mantelzorgers nemen vaak helemaal alleen de zorg op voor een familielid met een beperking, chronische ziekte of psychische aandoening. Ze verdienen niet alleen applaus maar ook erkenning en steun als essentieel onderdeel van ons zorgsysteem”, aldus Jeroen Sleurs.

Digitalisering: ondersteuning voor de afhakers

De Gezinsbond vraagt extra inspanningen om mensen die digitaal ‘afhaakten’, terug aan boord te krijgen.

“We hebben met z’n allen een tandje moeten bijsteken in het versneld digitaliseren op alle vlakken. Thuiswerk, onderwijs, contacten met dienstverleners, sociale contacten… alles verliep noodgedwongen van de ene dag op de andere digitaal. Voor velen was dat gewoon een versnelling hoger schakelen en wogen de voordelen voor een stuk op tegen de nadelen. Maar voor diegenen die om één of andere reden niet zo vlot konden schakelen (geen kennis, geen infrastructuur, geen vaardigheden…) was dit een reden om af te haken. Daarom zijn extra inspanningen nodig om hen terug aan boord te krijgen. In de vorm van ondersteuning, maar ook het vrijwaren van offlinedienstverlening”, zegt Jeroen Sleurs.