Het energieakkoord voor gezinnen gewikt en gewogen.

De kogel is door de kerk, de regering heeft een akkoord dat de energiefactuur moet aanpakken. De Gezinsbond is tevreden dat er eindelijk een akkoord is, maar heeft vooral toch zijn bedenkingen bij de effectieve slagkracht van de maatregelen. Want voor heel wat gezinnen die worstelen met de hoge energieprijzen blijft het een doekje voor het bloeden. De Gezinsbond vraagt dan ook betaalbare energie voor élk gezin, en fundamentele en duurzame oplossingen op lange termijn.

De verlenging van het sociaal tarief voor de uitgebreide doelgroep met het laagste inkomen is ontegensprekelijk positief. Dit was een broodnodige maatregel. Voor deze gezinnen kan de beloofde verwarmingspremie van 100 euro bovendien een belangrijke impact hebben op de gestegen prijzen.

De verlaging van de BTW op elektriciteit is ook een goede maatregel, maar door de maatregel pas in maart te laten ingaan, is de impact op de energiefactuur beperkt. Een periode van 4 maanden is immer zeer kort in vergelijking met de periode waarin de facturen zeer hoog opliepen. De elektriciteitsprijs is het afgelopen jaar gestegen naar het dubbele van de prijs pre-corona. Een verlaging van de lasten met 15% is dus een beperkte demping van de impact op gezinnen. Door te werken via een verlaging van de BTW is de impact van de maatregel wel het grootst op de gezinnen met de hoogste factuur.

Voor verwarming is de aangekondigde steun echter onvoldoende en niet correct verdeeld. Het risico op een sterk Mattheus-effect is groot.

• De gasprijs is verdrievoudigd sinds pre-corona. Voor een gezin met een gemiddeld energieverbruik en een variabel of nieuw contract ging de gasfactuur van 90 euro per maand pre-corona naar 305 euro per maand nu. Een eenmalige verwarmingspremie van 100 euro zal voor gezinnen met een variabel of een recent contract slechts een beperkte impact hebben op de meerprijs die ze moeten betalen. Het is een doekje voor het bloeden tijdens één wintermaand. Daarna staan ze er weer alleen voor.
• Gezinnen met een warmtepomp doen het grootste voordeel. Ze krijgen zowel een verwarmingspremie, als een btw-verlaging op hun integrale verwarmingsfactuur. Dat is logisch vanuit milieuvriendelijke overwegingen. Op termijn moeten we allemaal overschakelen op koolstofvrije verwarmingsbronnen. De impact is echter beperkt, omdat slecht één op honderd gezinnen op dit moment een warmtepomp als hoofdverwarming gebruikt.

We ondersteunen de hervorming van de accijnzen, op voorwaarde dat die ook gebruikt wordt om een basishoeveelheid energie betaalbaar te maken voor elk gezin. De regering heeft ervoor gekozen enkel de BTW op elektriciteit te laten dalen. Wil dat ook zeggen dat enkel op elektriciteit een nieuwe accijns zal ingevoerd worden? Dan blijft de sturende kracht ervan beperkt. Als ook gas (en mazout) belast wordt met een nieuwe accijns, moet ook bij die brandstoffen een aanpassing van de BTW gebeuren. Anders gaat het om een platte belastingverhoging.

Daarnaast ontbreekt in het akkoord elke blik op de lange termijn. Gezinnen die financieel de mogelijkheid hebben, zullen met de huidige evolutie in energieprijzen, een alternatief zoals een warmtepomp overwegen. Maar gezinnen met een lager inkomen hebben veel minder deze mogelijkheid. En gezinnen die moeten huren hebben die keuze niet in eigen hand. Ondersteunende en wetgevende maatregelen zullen nodig zijn om een aanpak op lange termijn uit te werken. De hoge energiefactuur bij veel gezinnen is te wijten aan een oudere, onvoldoende geïsoleerde woning. De Vlaamse isolatienormen hebben jarenlang achtergelopen op wat in onze buurlanden normaal was. Er is dringend meer aandacht nodig voor de ondersteuning van extra isolatie of zonnepaneelcampagnes bij doelgroepen met de hoogste energiefacturen en de laagste inkomens.