Alliantie voor een Rookvrije Samenleving verwelkomt accijnsverhoging op tabaksproducten

Een pakje sigaretten zal volgend jaar zo’n de 7,50 euro gaan kosten (tegenover 6,80 euro nu). De prijs van een pakje roltabak stijgt naar iets meer dan 11 euro (vandaag betaal je er 9,7 euro voor). Dat is een gevolg van de beslissing van de Belgische regering om de accijnzen op tabaksproducten aanzienlijk te verhogen. Goed nieuws, vindt de Alliantie voor een Rookvrije Samenleving, want prijsstijgingen zijn de meest effectieve beleidsmaatregel om het tabaksgebruik te doen afnemen. De Alliantie is verheugd dat de minister van Financiën en de minister van Volksgezondheid gekozen hebben voor een accijnsverhoging die hand in hand gaat met gezondheidswinst. En dat is dringend nodig want tabak eist nog elk jaar 14.000 mensenlevens in ons land.

Roken is een hardnekkige verslaving die veel persoonlijk en maatschappelijk leed veroorzaakt. Nog altijd sterven hierdoor in ons land  bijna 40 mensen per dag. Roken is daarmee de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaak. Daarnaast lijden ook nog eens 300.000 landgenoten aan een tabaksgerelateerde ziekte.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie, de Wereldbank en de wetenschappelijke literatuur is een verhoging van de accijnzen op tabaksproducten de meest effectieve beleidsmaatregel om tabaksgebruik te doen afnemen. Hogere prijzen motiveren rokers om te stoppen met roken én verhogen de drempel voor niet-rokers en jongeren om te beginnen met roken. Ze verminderen bovendien het risico op herval voor wie stopt met roken en verlagen het aantal gerookte sigaretten bij rokers die wel blijven roken.

Prijsstijging met impact

Als de tabaksindustrie haar huidige nettoprijzen behoudt, zal deze accijnsverhoging voor een prijsstijging zorgen van ruim 10% op een pakje sigaretten en ruim 15% op een pakje roltabak. In 2021 zal een pakje sigaretten daardoor zo’n 7,50 euro kosten. Voor een pakje roltabak zullen rokers dan iets meer dan 11 euro euro neertellen. Mocht de tabaksindustrie beslissen haar eigen winstmarges te verkleinen en de nettoprijzen te verlagen dan kunnen de prijsstijgingen een tikkeltje lager uitvallen.  Het gaat om substantiële prijsverhogingen en dat is cruciaal om gezondheidswinst te boeken, want kleine prijsstijgingen hebben geen of nauwelijks effect op het rookgedrag, omdat tabak zo’n verslavend product is. ‘Go big’ is dan ook het advies van de WHO en dat doet de regering met deze prijsstijging. Internationale studies geven aan dat in landen met een hoog welvaartsniveau bij een verhoging van de prijs met 10% het tabaksverbruik gemiddeld met 4,8% afneemt.

Sociaaleconomisch zwakkere groepen extra gevoelig voor prijsstijgingen

Een veelgehoorde kritiek op het verhogen van tabaksaccijnzen is dat de sociaaleconomisch zwakkere rokers harder getroffen worden. De impact van een prijsstijging op hun gezinsbudget is namelijk groter, waardoor ze nog armer dreigen te worden. Als we evenwel naar de ruimere effecten van zo’n accijnsverhoging kijken, zien we dat die net sociaal gunstige effecten heeft.

Roken is een van de belangrijkste oorzaken van gezondheidsongelijkheid. Het komt meer voor bij laaggeschoolden en bij mensen met een lager inkomen dan bij mensen met een hoger inkomen. Aangezien roken bijzonder schadelijk is voor de gezondheid, vertaalt dat verschil in rookgedrag zich ook in grote verschillen in ziekte- en sterftecijfers; met hogere ziektekosten, meer arbeidsongeschiktheid en inkomensverlies tot gevolg. Tegelijkertijd zijn de sociaaleconomisch kwetsbare groepen gevoeliger voor prijsstijgingen van tabaksproducten. Zij zijn dan meer geneigd om hun rookgedrag aan te passen. Het gezondheidseffect van een accijnsverhoging zal dus groter zijn bij deze groepen, wat voor hen een belangrijke kostenbesparing met zich meebrengt.

Met deze accijnsverhoging zet de regering dus een belangrijke stap vooruit in het verkleinen van de gezondheidskloof tussen sociaaleconomisch sterkere en kwetsbare groepen. Om het verkleinen van die gezondheidskloof nog verder te stimuleren, is het belangrijk ook in te zetten op programma’s die kwetsbare rokers ondersteunen in het stoppen met roken (farmacotherapie, gedragsondersteuning, campagnes …) zodat ze er ook effectief in slagen hun ongezonde gewoonte af te zweren. De Alliantie vertrouwt erop dat de regering ook daarvan tijdens de komende legislatuur werk zal maken.

Hogere prijzen goed voor jongeren en samenleving

De beste remedie tegen tabaksverslaving is natuurlijk nooit met roken te beginnen. Als we de tabaksepidemie een halt toe willen roepen, is het dan ook cruciaal te voorkomen dat jongeren beginnen met roken, want bijna 90% van de blijvende rokers is voor zijn 21ste met roken begonnen. En ook daar kan deze accijnsverhoging een belangrijke rol in spelen. Omdat jongeren over weinig inkomsten beschikken zijn ze veel prijsgevoeliger dan volwassenen. Hoge tabaksprijzen zijn dan ook een probaat middel om jongeren van de sigaret te houden.

Ook voor de bredere samenleving is deze accijnsverhoging goed nieuws. Roken veroorzaakt namelijk niet alleen veel menselijk leed, het kost onze samenleving ook handenvol geld. Zo’n 13 miljard per jaar, zo becijferde de SOCOST-studie enkele jaren geleden. Geld dat we goed voor andere dingen zouden kunnen gebruiken. De Alliantie voor een Rookvrije Samenleving is dan ook verheugd dat de Belgische regering met deze substantiële accijnsverhoging voluit de kaart van een betere volksgezondheid heeft getrokken. Tegelijkertijd roept zij de minister van Volksgezondheid en de minister van Financiën op om de aangekondigde inspanningen in de volgende jaren verder te zetten. We zullen er met zijn allen wel bij varen.

Over de Alliantie voor een Rookvrije Samenleving

De Alliantie voor een Rookvrije Samenleving is een initiatief van Kom op tegen Kanker, de Stichting tegen Kanker, het Vlaams Instituut Gezond Leven, de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding, de Belgische Cardiologische Liga, de Gezinsbond, het Fonds des affections respiratoires, de Service d’Etude et de Prévention du Tabagisme en het Observatoire de la Santé du Hainaut. De Alliantie voor een Rookvrije Samenleving wil maatregelen die moeten voorkomen dat kinderen beginnen met roken en verslaafd raken aan tabaksproducten én rokers beter helpen om van hun verslaving af te raken. Tientallen gezondheidsorganisaties en medische verenigingen ondertekenden een charter waarmee ze zich engageren om samen met hun leden werk te gaan maken van een rookvrije generatie.