Eén op vijf ouders: "Mijn tiener is erg onzeker over zichzelf"

Ouders van Vlaamse tieners maken zich vooral zorgen over de veranderingen in het slaap- en voedingspatroon van hun kinderen. Bijna één op vijf geeft ook aan dat zijn puber erg onzeker is over zijn lichaam. Ze wijten dat vooral aan de toenemende invloed van sociale media en reclame. Zo blijkt uit een grootschalige bevraging van de Gezinsbond.

Pubers maken heel wat veranderingen door: op lichamelijk vlak, op schoolvlak en in hun sociale omgeving. Hoe ervaren ouders al die veranderingen? Wat doet dat volgens hen met het zelfbeeld van hun kinderen? Door wie laten tieners zich beïnvloeden? En hoe wordt daar in gezinnen over gepraat? Die vragen vormden het uitgangspunt voor een bevraging die de Gezinsbond in juni organiseerde. Ruim 1.000 ouders met minstens één kind tussen de 12 en 17 jaar namen deel aan de enquête.

Vooral zorgen over gewijzigd slaap- en eetgedrag

De meeste gedragsveranderingen bij tieners doen zich volgens ouders voor op het vlak van lichaamsverzorging (76%), kledij (72%), slapen (72%) en voeding (67%).

Bijna drie op de vier ouders geven aan dat het slaappatroon van hun tiener duidelijk evolueert. Bijna de helft van hen (47%) maakt zich daar zorgen over. Hun kinderen willen later gaan slapen maar lijken juist meer slaap nodig te hebben. Daardoor geven ze een vermoeide indruk en worden ze humeurig. Sommige ouders geven ook aan dat hun kinderen 's avonds moeilijker in slaap geraken door het gebruik van smartphone  en computer op de slaapkamer.

Zeven op de tien ouders merken ook dat hun tienerkinderen anders beginnen te eten. De helft van hen (49%) maakt zich daar zorgen over – 14% zelfs grote zorgen. Hun kinderen slagen er niet in om op een evenwichtige manier te eten. Ze slaan maaltijden over, maar snoepen meer tussendoor. Opvallend is dat heel veel ouders daarbij aangeven dat hun kinderen eten in de eerste plaats koppelen aan lichaamsgewicht. Enkelen vinden zelfs dat hun tiener op een obsessieve manier bezig is met gezond eten, en zich daarbij laat beïnvloeden door 'dieetgoeroes' en onrealistische lichaamsbeelden die vooral via sociale media verspreid worden.

Pubers beginnen doorgaans ook meer belang te hechten aan lichaamsverzorging: ze douchen vaker, gebruiken deodorant, parfum of andere verzorgingsproducten, en eisen meer tijd op voor zichzelf in de badkamer. Ruim één op de vier ouders (29%)  maakt zich daar zorgen over. Ze vinden bijvoorbeeld dat hun dochters te vroeg beginnen met make-up of ontharing. Of ze vinden net dat hun tieners zich niet goed genoeg verzorgen. Dat laatste blijkt vooral het geval bij beginnende puberjongens.

De meeste pubers zijn ook meer bezig met hun kledij dan vroeger, en willen zelf hun kleren kopen. Ook hierover maakt een kleine minderheid van de ouders (24%) zich zorgen. Het frustreert hen vooral dat hun kinderen zich bij hun kledingkeuze zo sterk laten beïnvloeden door vrienden en leeftijdsgenoten: de 'juiste' kledij wordt al snel een voorwaarde om 'erbij te horen'.

Dubbel zoveel meisjes worstelen met lichaamsbeeld

De intense veranderingen waarmee tieners geconfronteerd worden, hebben ook een invloed op de manier waarop ze naar zichzelf kijken. De meerderheid van de ouders zegt dat zijn tiener 'min of meer' zelfzeker is over zijn lichaam en zijn capaciteiten. Maar bijna één op de vijf (17%) geeft aan dat zijn puber absoluut onzeker over zichzelf is. Verontrustend is dat er nauwelijks evolutie zit in dat lage zelfbeeld naarmate de leeftijd van de kinderen stijgt: wie als jonge tiener kampt met onzekerheid zal wellicht ook zo de volwassenheid binnen stappen.

Opvallend is dat dubbel zoveel meisjes als jongens onzeker zijn over hun lichaam. Liefst 22% van de ouders met een tienerdochter geeft aan dat zijn kind onzeker is over haar lichaam, bij de jongens is dat 11%. Meisjes vinden zich in de eerste plaats te zwaar, jongens willen dan weer een gespierder lichaam.

Bij de onzekerheid over het eigen kunnen zijn de verschillen tussen jongens en meisjes veel kleiner (18% van de meisjes gelooft absoluut niet in zijn eigen capaciteiten vs 15% van de jongens). Tieners worden volgens hun ouders in het algemeen geconfronteerd met hoge verwachtingen, zowel op school als in hun vriendengroep. Vooral nare ervaringen op school blijken een nefaste invloed te hebben op het geloof in eigen kunnen.

Negatieve invloed van sociale media en reclame

49% van de ouders vindt dat vrienden een positieve invloed hebben (vs 18% negatieve invloed), 59% zegt hetzelfde over eventuele broers en zussen (vs 9% negatieve invloed) en 70% vindt van zichzelf dat ze als ouder een positieve invloed hebben.

Sociale media en reclame hebben dan weer overwegend een negatieve invloed op pubers, zo zegt respectievelijk 43% en 36% van de ouders. Ze vrezen dat hun tieners via social media en reclame een ideaalbeeld opgedrongen krijgen waaraan ze onmogelijk kunnen voldoen. Dat leidt soms tot onnodige of zelfs extreme gedragsveranderingen, bijvoorbeeld op het vlak van eten en sporten.

Seksualiteit blijft een taboe

Ouders geven over het algemeen aan dat er binnen het gezin vrij open gepraat kan worden over alle soorten onderwerpen. Opvallend is echter dat seksualiteit een vrij groot taboe blijft: 23% van de ouders praat hier bijna nooit over met zijn tieners. Amper één op de vijf pubers stapt spontaan naar zijn ouders met vragen over seksualiteit. En wanneer ouders het onderwerp zelf willen aankaarten, blokken hun kinderen het gesprek vaak af.